مقایسه GPT-4O و GPT-5 یعنی مقایسه خلاق‌ترین هوش مصنوعی با باهوش‌ترین هوش مصنوعی؛ تعجب کردید؟ انتظار داشتید هر نسخه جدید کامل‌تر، گرم‌تر و بی‌نقص‌تر ظاهر شود؟ حقیقت این است که میان این دو مدل یک دوگانگی جذاب وجود دارد.یکی استاد خلاقیت، روایت‌سازی و تعامل انسانی است و دیگری متخصص استدلال، تحلیل عمیق و اجرای دقیق وظایف پیچیده است. اگر قصد دارید بهترین مدل را برای کار، پروژه‌ یا کسب‌وکار خود انتخًاب کنید،مطالعه این مقایسه را تا پایان ادامه بدهید و اگر نیاز به خرید اشتراک مطمئن و فوری دارید، نامکس را به عنوان بهترین گزینه انتخاب کنید.

مقایسه فنی دو مدل GPT-4O در برابر GPT-5

GPT-5 نسبت‌به GPT-4O وارد سطحی شده که معماری ذهن مصنوعی را از «گفت‌وگو» به «استدلال علمی» منتقل کرده است. این تفاوتی که در تمام آزمون‌های سخت‌گیرانه هوش مصنوعی نمود دارد. GPT-5 با موتور استدلال جدید، توانایی شکافتن مسئله، تحلیل چندلایه، درک ظرافت‌های پنهان در درخواست و اجرای دستورهای ترکیبی را در سطحی ارائه می‌دهد که 4O در آن ضعف دارد. از نظر پردازش ریاضی، کدنویسی، تحلیل ویدئو و فهم مسائل پیچیده سلامت، GPT-5 فاصله‌ای عمیق ایجاد کرده است. زیرا معماری آن بر پایه مدل‌های reasoning-stack توسعه یافته و بهینه‌سازی وزن‌ها برای «تحلیل ساختاری» انجام شده است. در مقابل، GPT-4O گرچه خلاق‌تر و گرم‌تر است، اما در آزمون‌های علمی، دقت کمتر، نرخ توهم بیشتر، و رفتار خطی‌تری ارائه می‌دهد.این یعنی نسخه ۵ عملاً «هوشمندتر» و نسخه قدیمی آن «انسانی‌تر» ظاهر می‌شود و همین تفاوت باعث شده GPT-5 در کارهای فنی، پژوهشی، سازمانی، حقوقی و کدنویسی برتری کامل داشته باشد و GPT-4O در تعامل و خلاقیت دلنشین‌تر بماند.

برای ارزیابی مدل‌ها از بنچمارک‌های استاندارد و سخت‌گیرانه استفاده می‌شود.زمانی که می‌گوییم GPT-5 امتیاز «۹۴/۶٪» گرفته، یعنی در مجموعه‌ای از سؤال‌های استاندارد یکسان، مدل پاسخ‌ها را بدون کمک انسان و بدون یادگیری اضافی تولید کرده و سپس با پاسخ‌نامه رسمی مقایسه شده است. همین فرایند برای آزمون کدنویسی SWE-bench، آزمون تحلیل ویدئو VideoMMMU و آزمون سلامت HealthBench اجرا می‌شود و نتایج دقیقاً از طریق سیستم ارزیابی خودکار دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی اندازه‌گیری می‌شود. بنابراین درصدها کاملاً واقعی و بر پایه آزمون‌های کنترل‌شده‌اند.

GPT-5 در تمام آزمون‌های فنی، علمی و تحلیلی چندین پله جلوتر از GPT-4O قرار می‌گیرد. GPT-4O فقط در دو بخش برتری دارد.یکی تعامل صوتی ودیگری بیان احساسات است اما در سایر شاخص‌های هوش، دقت، استدلال و ایمنی، GPT-5 بدون رقیب ظاهر می‌شود و همین اختلاف، مقایسه GPT-4O و GPT-5را مشخص می‌کند.

بررسی دقیق GPT-5

1 دقت استدلال و تحلیل چندلایه

GPT-5 در آزمون‌های ریاضی، حل مسئله و تحلیل منطقی از GPT-4O فاصله می‌گیرد. چراکه مدل جدید می‌تواند یک دستور پیچیده را به چند بخش خرد کند، ترتیب اجرای درست را تشخیص دهد و نتیجه‌ نهایی را بی‌خطا تولید کند. در GPT-4O معمولاً پاسخ‌ها کلی و سطحی هستند، اما GPT-5 مثل یک کارشناس حرفه‌ای مسئله را لایه‌به‌لایه می‌شکند و پیش می‌برد. مثلاً اگر از آن بخواهید «یک برنامه تمرینی برای فردی با زانوی جراحی‌شده طراحی کند»، محدودیت‌ها، وزن، دامنه حرکتی و شدت تمرین را مرحله‌به‌مرحله تحلیل می‌کند و نسخه دقیق‌تری ارائه می‌دهد.

2 کد نویسی و دیباگ

GPT-5 در آزمون SWE-bench از ۳۰٪ به ۷۴٪ جهش می‌کند. نسخه جدید می‌تواند فایل‌های پیچیده، کلاس‌های تو در تو، باگ‌های چندمرحله‌ای و ساختارهای تودرتوی پروژه‌های بزرگ را بخواند و اصلاح کند. GPT-4O معمولاً روی پروژه‌های کوچک خوب عمل می‌کند، اما روی کدهای چندماژوله یا سیستم‌های وابسته دچار خطا می‌شود. این یعنی در پروژه‌های واقعی و سازمانی، GPT-5 می‌تواند نقش یک توسعه‌دهنده قابل‌اعتماد را ایفا کند.

3 توانایی تحلیل دقیق داده‌های بصری

در بنچمارک  تیم نامکس، GPT-5 با اختلاف بالا برنده بخش بصری می‌شود. مدل جدید فقط «تشخیص تصویر» انجام نمی‌دهد، بلکه استنتاج بصری انجام می‌دهد. مثلاً می‌تواند از یک نمودار، رابطه بین متغیرها را استخراج کند یا از یک ویدئو، توالی اتفاقات و معنای رفتارها را تحلیل کند. در GPT-4O اغلب توضیحات بصری حالت توصیفی دارند، اما GPT-5 می‌تواند نقش یک تحلیل‌گر واقعی را داشته باشد.

4 پاسخ‌های ایمن‌تر

GPT-5 نرخ توهم را تا حدود ۲٪ پایین می‌آورد که یکی از پایین‌ترین نرخ‌ها در میان مدل‌های موجود است. این یعنی احتمال تولید اطلاعات نادرست، جعل داده یا پاسخ ساختگی بسیار کمتر می‌شود. از طرفی قابلیت Safe Completions باعث می‌شود مدل در پرامپت‌های حساس، مبهم یا دوپهلو، پاسخ کنترل‌شده و ایمن بدهد.

5 کاهش احساسات

یکی از اصلی‌ترین ضعف‌های GPT-5 همین است؛ کاربران آن را «خشک، رسمی و سرد» توصیف می‌کنند. اگر از مدل بخواهید یک متن احساسی بنویسد، توصیه همدلانه بدهد یا نقش یک همراه دوستانه را ایفا کند، خروجی معمولاً خشک و فهرست‌وار است. در مقابل، GPT-4O توانایی بالایی در تولید متن‌های گرم، خلاقانه، لطیف و انسانی دارد. مثلاً اگر بخواهید برای فردی تسلیت بنویسید،در مقایسه GPT-4O و GPT-5  متن همدلانه‌تری تولید می‌کند.

6 نبود پشتیبانی صوتی زنده

GPT-5 برخلاف نسخه قبلی از مکالمه صوتی لحظه‌ای پشتیبانی نمی‌کند. این یک عیب مهم برای کاربران تولید محتوا، آموزش و کمک‌های سریع است زیرا 4O همان لحظه پاسخ صوتی واضح، سریع و حتی احساسی ارائه می‌دهد. اگر کاربر نیاز به مکالمه طبیعی، ترجمه هم‌زمان، آموزش زنده یا تعامل گفتاری داشته باشد، مجبور است همچنان از 4O استفاده کند.

7 کاهش آزادی خلاقیت

به دلیل سیاست‌های ایمنی و فیلترهای سخت‌گیرانه‌تر، GPT-5 در تولید داستان، متن آزاد، شوخی، شعر، توصیف هنری یا روایت عمیق، آزادی قبلی مدل‌های قدیمی‌تر را ندارد. GPT-4O در داستان‌گویی، طنز، شخصیت‌سازی و متن‌های خلاقانه قوی‌تر است. مثلاً اگر از هر دو بخواهید یک داستان کوتاه طنز بنویسند، مقایسه GPT-4O و GPT-5 متن طبیعی‌تر و بامزه‌تری ارائه می‌دهد، اما GPT-5 اغلب نتیجه‌ را منطقی، مرتب و بی‌روح تولید می‌کند.

بررسی دقیق GPT-4O

1 تعامل انسانی‌تر

بزرگ‌ترین نقطه‌قوت GPT-4O قدرت آن در «انسانی حرف‌زدن» است. مدلی که می‌تواند لحن، شوخی، ریتم گفتار و احساس را بهتر بازسازی کند و خروجی‌هایی بدهد که برای کارهای محاوره‌ای، پشتیبانی، تولید متن‌های احساسی یا پیام‌های شخصی مناسب‌تر باشد. اگر از آن بخواهید برای مادر یک کودک پیام دلگرم‌کننده بنویسد یا متن داستانی احساسی خلق کند، خروجی بسیار طبیعی‌تر از GPT-5 تولید شود.

2 خلاقیت بیشتر در روایت‌سازی

GPT-4O هنگام داستان‌گویی، دیالوگ‌نویسی و خلق صحنه‌های خیالی، آزادی و انعطاف بیشتری دارد و محدودیت‌های ایمنی کمتر آن، اجازه می‌دهد روایت‌های زنده‌تر و شخصیت‌سازی عمیق‌تری شکل بگیرد. اگر از هر دو مدل بخواهید یک داستان کوتاه طنز بنویسند، معمولاً مقایسه GPT-4O و GPT-5  روایت نرم‌تر، شوخ‌طبع‌تر و دلنشین‌تری بسازد، درحالی‌که نسخه ۵ خروجی را منطقی و خشک ارائه دهد.

3 پشتیبانی صوتی زنده

یکی از مهم‌ترین مزیت‌های GPT-4O توانایی مکالمه صوتی بلادرنگ است.او می‌تواند مثل یک همراه واقعی، پاسخ‌های صوتی روان، بدون تأخیر و با بیان احساسی تولید کند و این قابلیت آن را برای آموزش، ترجمه زنده، تمرین مکالمه زبان و کمک‌های لحظه‌ای مناسب‌تر کند.

4 ضعف جدی در استدلال

GPT-4O در آزمون‌های ریاضی، منطق چندمرحله‌ای، تحلیل داده و حتی کدنویسی عمومی، چندین سطح پایین‌تر از GPT-5 قرار گیرد. این مدل بیشتر به تولید متن روان و خلاق تمرکز دارد و در مسائل ساختاریافته یا پرسش‌های تخصصی، خروجی سطحی و ناقص ارائه دهد. مثلاً در حل یک معادله چندمرحله‌ای یا نوشتن یک الگوریتم تودرتو، مقایسه GPT-4O و GPT-5  معمولاً به پاسخ غلط برسد.

5 احتمال خطای محتوایی بیشتر

به‌دلیل معماری قدیمی‌تر، GPT-4O در تولید اطلاعات اشتباه، منبع‌سازی ساختگی یا جمله‌هایی که منطق داخلی ندارند، رفتار پرریسک‌تری نشان دهد. نرخ توهم آن تقریباً دو برابر GPT-5 گزارش شده و همین موضوع باعث شود در کارهای تخصصی مثل سلامت، حقوق، داده‌کاوی یا تولید محتواهای نیازمند دقت بالا، انتخاب مطمئنی نباشد.

در نهایت کدام مدل بهتر است ؟

در نهایت نمی‌توان یک‌طرفه گفت کدام‌یک بهتر است. اگر کار شما بر پایه استدلال، تحلیل داده، کدنویسی، پروژه‌های سازمانی، تحقیق، دیباگ یا کارهای حساس و دقیق است، انتخاب منطقی‌تر GPT-5 باشد، اما اگر بیشتر با تعامل انسانی، تولید محتوا، داستان‌نویسی، کارهای احساسی، تدریس صوتی، گفت‌وگو و خلاقیت لحظه‌ای سروکار دارید، مدل GPT-4O برای شما مناسب‌تر باشد. بهترین انتخاب، بر اساس نوع نیاز و سبک استفاده مشخص شود، و اگر قصد خرید اشتراک این مدل‌ها با قیمت مناسب و تحویل فوری دارید، نامکس بهترین مسیر برای شروع باشد.

آزمون بررسی مقایسه GPT-4O و GPT-5

در این آزمایش قصد داریم یک سؤال کاملاً یکسان را به دو مدل «GPT-4O» و «GPT-5» بدهیم و پاسخ هرکدام را از زاویه ساختار، عمق تحلیل، دقت تاریخی، سبک نوشتار و شیوه ارائه اطلاعات بررسی کنیم؛ هدف این است که ببینیم این دو مدل در مواجهه با یک دستور واحد یعنی «خلاصه‌ای نظامی از جنگ جهانی دوم» چطور رفتار می‌کنند و تفاوت‌های راهبردی آن‌ها در تولید محتوا چگونه آشکار می‌شود. این آزمایش مثل قرار دادن دو متخصص پشت یک میز واحد است تا ببینیم کدام‌یک عمق تحلیلی بیشتری ارائه دهد، کدام‌یک ساختار مرحله‌ای دقیق‌تر ایجاد کند و کدام‌یک توضیحاتی انسانی‌تر، روان‌تر یا فنی‌تر تولید کند.

نتیجه این مقایسه نشان می‌دهد که GPT-4O تمایل دارد روایت تاریخی را با لحن روان، انسانی و داستان‌محور ارائه دهد. یعنی رویدادها را کوتاه، طبقه‌بندی‌شده و با ریتم قابل‌فهم توضیح دهد، درحالی‌که GPT-5 همان سؤال را با ساختار عمیق‌تر، چیدمان نظامی دقیق‌تر، اشاره به تاکتیک‌ها، دکترین‌ها، عملیات‌ها و محورهای جغرافیایی پاسخ دهد. GPT-5 نگاه «تحلیلی‌ ‌دفاعی» دارد و مثل یک تاریخ‌دان نظامی واقعی جزئیات بیشتری درباره استراتژی، روند عملیات، نقاط عطف نظامی و خطوط نبرد ارائه دهد، درحالی‌که GPT-4O پاسخ را «آموزشی ‌روایی» می‌نویسد. از این مقایسه به‌وضوح می‌فهمیم که GPT-4O برای روایت‌سازی و ارائه توضیحات عمومی مناسب‌تر باشد و GPT-5 برای تحلیل‌های عمیق، علمی و استراتژیک گزینه دقیق‌تر و حرفه‌ای‌تر باشد. این تفاوت همان دلیلی است که در پروژه‌های پژوهشی، فنی یا نظامی GPT-5 برتری ارائه دهد و در پروژه‌های محتوایی و احساسی GPT-4O تجربه بهتری ایجاد کند.

آزمون شماره 2 : بررسی خلاقیت

در این مرحله قصد داریم توان خلاقیت، شوخ‌طبعی، و روایت‌سازی دو مدل را در یک شرایط کاملاً برابر بسنجیم؛ یعنی به هر دو یک درخواست یکسان می‌دهیم

 «یک جوک خلاقانه و بامزه مرتبط با جنگ جهانی دوم بگو»

هدف این تست آن است که ببینیم هر مدل چگونه طنز را می‌سازد، چقدر توان روایت‌گری دارد، میزان لطافت زبانی‌اش چه اندازه است و آیا می‌تواند یک مفهوم تاریخی سنگین را در قالب شوخی سبک اما هوشمندانه ارائه دهد یا خیر.

تفاوت سبک دو مدل در این آزمایش کاملاً آشکار شود. GPT-4O جوکی داستان‌دار، شخصیت‌محور، طولانی‌تر و نرم‌تر خلق کند و تلاش کند طنز را با لحن انسانی و تعاملی ارائه دهد. در مقابل، GPT-5 جوکی کوتاه، تیز، فنی‌تر و مبتنی بر یک اشاره تاریخی دقیق تولید کند. این تقابل نشان دهد که GPT-4O در خلق محتواهای احساسی و سرگرمی‌محور برتری داشته باشد و GPT-5 در تولید طنز هوشمند، کوتاه و مبتنی بر مفهوم تخصصی بهتر عمل کند.

جمع بندی

مقایسه GPT-4O و GPT-5 به شما بهترین دانش را برای انتخاب ابزار موردنیازتان بدهد؛ زیرا شرکت OpenAI همچنان دسترسی به نسخه قبلی را حفظ کرده باشد تا کاربران بر اساس نوع کار، لحن موردنیاز و سطح پیچیدگی پروژه تصمیم‌گیری کنند. اگر تحلیل‌های عمیق، استدلال دقیق و کارهای فنی انجام دهید، GPT-5 انتخاب بهتری باشد و اگر به دنبال خلاقیت، لحن انسانی، طنز و تعامل طبیعی باشید، GPT-4O کارآمدتر باشد. برای شروع هوشمندانه و تهیه اشتراک این مدل‌ها با پشتیبانی مطمئن، نامکس بهترین نقطه‌ آغاز باشد.